مشکل انحراف برخی مسئولین هستند نه دانشجویان

مصاحبه علی خضریان  عضو شورای سیاست گذاری مرکز مطالعات و بررسی های استراتژیک جنبش دانشجویان مسلمان با خبرگزاری برنا؛

* چگونه می توان نسل جوان را نسبت به دفاع از حقوق ملی حساس و متعصب کرد؟

زمانی می توان انتظار این دفاع را از جوانان داشت و آنها را نسبت به آن حقوق متوجه و حساس کرد که نسل جوان به طور محسوسی در امور کشور دخیل شوند و همچنین نسبت به مزایای این حقوق آگاه شوند و البته طعم شیرین تحول و تغییر حاصل از کسب حقوق ملی را نیز پس از دفاع و هزینه هایی که احتمالاً در مسیر این دفاع پرداخت کرده اند بچشند.

در حالی می توان انتظار از نسل جوان آینده برای دفاع از حقوق ملی داشت، که نسل جوان امروز در آینده محصول مناسبی برداشت کرده باشند و تجربه شیرین دفاع خود را به نسل های بعدی منتقل کنند و در غیر اینصورت دفاع از حقوق ملی در آینده دچار چالش خواهد شد.

*چه کارهایی برای تضعیف ارزش جهاد و شهادت در جامعه انجام شده و برای خنثی کردن این فعالیت ها چه باید کرد؟
مهمترین و اصلی ترین آسیبی که باعث می شود ارزش های والای اسلامی در جامعه اسلامی تنزل پیدا کند، دور شدن از مسیر اسلامی است. به طوری که ما نمی توانیم انتظار داشته باشیم که فرهنگ غربی در توسعه و پیشرفت را بپذیریم، اما مدل زندگی سکولار را پس بزنیم.

برخی پس از جنگ تحمیلی ادعا می کردند که بهتر است با نگاه لیبرال سرمایه داری در جهت توسعه و آبادانی کشور حرکت کرده و سپس عدالت و دیگر اصول را در جامعه

” اصل وقوع انقلاب اسلامی و فرهنگ بیدارسازی ملت ها خود به ذات باعث بیداری نه تنها ملت ایران، بلکه ایجاد امواج بیداری در دنیای معاصر شد .

پیاده کنیم، روند تاریخی تجربه چنین تفکری ثابت کرد رجوع به مدل های غربی، فرهنگ غرب را به دنبال خود می آورد و امکان پیاده سازی عدالت و ارزش ها پس از توسعه پائین می آید.

هرچند که این افراد در اصل روند توسعه نتوانستند انتظارات را برآورده کنند، به طوری که می گفتند ما اگر بخواهیم براساس عدالت رفتار کنیم، می بایست توزیع عادلانه فقر کنیم، حرفی که پس از گذشت چند سال، دوباره به صورت عوام فریبانه مطرح می کنند و فکر می کنند مردم یادشان رفته روزی که می گفتند ثروت های جامعه همانند کیک کوچکی است که اگر بخواهد عادلانه توزیع شود، به هیچ کس چیزی نخواهد رسید.

پس بهتر است آن را در اختیار سرمایه داران گذاشت، تا آنها ارزش افزوده را بالا ببرند و مهم نیست که آنها در این مسیر قطعه های بزرگی از کیک بر خواهند داشت چرا که اگر در این روند پس مانده های کیک بزرگ را هم برای مردم بگذارند، بیش از حق عادلانه آنها خواهد شد. دریغ از آنکه سرمایه داران بردند و خوردند و ظرف کیک را هم لیسیدند و فشار اقتصادی را بر مردم با مدل های لیبرالی تحمیل کردند.

البته ضرورت محافظت از ارزش ها در این است که یک انقلاب ممکن است با مبارزه پیروز شود اما حفظ آن نیاز به حفظ ارزش های آن دارد. به طوری که باید گفت ارزش ها سنگ بناى هر نظام سیاسى و اجتماعى را تشکیل مى‏دهند و آنها را قوام و استمرار مى‏بخشند. از این رو هر گونه تحول و جابه جایى در ارزش ها، تزلزل در بنیان های نظام حاکم، بروز آسیب‏هاى اجتماعى و گسترش ضد ارزش ها را به دنبال خواهد داشت و سرانجام سبب جابجایى ارزش ها با ضد ارزش ها، و هنجارها با ناهنجاری ها شده، بحران اجتماعى را پدیدار مى‏سازد؛ بحرانى که طومار هر نظامى را در هم مى‏پیچید. پس به طور منطقى حکومت‏ها باید تمام همت خود را مصروف پاسداشت آنها نمایند و به تحولاتى که در ارزش هاى بنیادین آنها مؤثرند حساسیت نشان دهند؛ طبیعى‏ترین وضعیت براى یک نظام سیاسى، مقابله با خطراتى« رجوع به مدل های غربی، فرهنگ غرب را به دنبال خود می آورد و امکان پیاده سازی عدالت و ارزش ها پس از توسعه پائین می آید. »

است که تهدید کننده ارزش هایش باشند.

*نگاه سطحی و مقطعی به عدالت، کرامت انسانی و اخلاق چگونه است و چه آسیب‌هایی در پی دارد؟ آیا مصداق‌هایی در ذهن دارید که جوانان در این موضوعات کار‌های خوبی انجام داده باشند؟
یکی از مهمترین دغدغه های اجتماعی و به نوعی گفتمان حاکم بر جامعه پس از سوم تیر 84 حاکم شدن عدالت، حفظ کرامت انسانی و رعایت اخلاق اسلامی است؛ اما آنچه اهمیت دارد اینکه شعارهای متعالی و آرمانی همواره در معرض خطر قرار دارند، ‌اگر این تهدیدات پیش‌بینی نشوند و یا با آن مقابله نشود می‌تواند منشا یک سری تلقی های غلط و تحریف ذهن جامعه و زدگی جامعه از آن شعار شود. مقوله ظلم در کشور ما ریشه‌های مختلف و یک بحث صدساله و بلکه چندین هزار ساله است. ظلم سیاسی، ظلم اقتصادی و ... انقلاب اسلامی با انگیزه عدالت خواهی شکل گرفت و امروزکه 30 سال از انقلاب می‌گذرد و ما فقط یک نسل از این ریشه‌ها فاصله گرفتیم هنوز نتوانسته‌ایم بعضی از این مشکلات را به درستی حل کنیم.

بنابراین اگر شعار عدالت خواهی، بدون توجه به زمینه‌ها و بسترهای کارهای ظالمانه‌ای که در جامعه وجود دارد مطرح شود و به آسیب‌های آن توجه‌ای نشود این پیامدها می‌تواند بسیار خسارت آمیز باشد. به نظر می‌رسد مقام معظم رهبری با چنین دغدغه‌ای، این بحث را مطرح کردند، که اولا در فهم عدالت باید تاملی صورت بگیرد. یعنی اینکه عدالت چیست؟‌مصادیق عدالت چیست؟ ریشه‌ها و انگیزه‌ها و بسترهای بی عدالتی چه مواردی است؟
اگر مسئولان تصمیم قاطع دارند که به عدالت برسند، بدون مقدمات نمی‌توانند به عدالت برسند. به نظر من در فهم عدالت در جامعه ما چه از نظر عام و چه از نظر دولتمردان، کاستی‌هایی وجود دارد. معمولاً سطحی گرایی در تعریف عدالت به چشم می‌خورد، گاهی اوقات عدالت به معنای تساوی مطلق تعریف می‌شود و گاهی
« اگر ما به دنبال عدالت پایدار هستیم باید این عدالت همراه عقلانیت باشد یعنی از شعارزدگی، تظاهر و از عوام زدگی پرهیز کنیم تا به یک بحث عقلانی برسیم . »

اوقات نمودها و نمادهای ظاهری بی عدالتی دیده می‌شود که ما را از ابعاد عمیق بی عدالتی غافل می‌کند .

اینها باعث می شود که در پیدا کردن راهکارهایی برای مقابله با بی‌ عدالتی دچار شتاب زدگی شویم و این شتاب زدگی موجب انحراف می‌شودکه در نهایت باعث می‌شود تا آدرس را غلط برویم. مفهوم عدالت از آنجاکه یک ارزش فطری، ‌هر کسی یک نوع احساس تعلق به آن پیدا می‌کند. ولی مهم این است که چه چیز عدالت است و چه چیز عدالت نیست در جامعه در مورد اینکه عدالت چیست و بی عدالتی چیست؟ یعنی در سطح اول اختلاف نظرهای عمده‌ای وجود دارد.

قرآن وقتی از رسالت انبیا بحث می کند در بعد اجتماعی این گونه بیان می‌کند که: «لیقوم الناس بالقسط» معنی‌اش این نیست که پیامبران آمدند تا مردم را به قسط وا دارند، بلکه آمدند تا مردم را به گونه‌ای تربیت کنند تا مردم خودشان به بلوغی برسند که خودشان به قسط قیام کنند تا وقتی که خود مردم قیام بر قسط نکنند، حکومت نمی‌تواند آنها را به این کار مجبور سازد. بنابراین اگر ما به دنبال عدالت پایدار هستیم باید این عدالت همراه عقلانیت باشد یعنی از شعارزدگی، تظاهر و از عوام زدگی پرهیز کنیم تا به یک بحث عقلانی برسیم و زمانی که عدالت بر اساس عقلانیت الهی اصل قرار بگیرد، دیگر ارزش ها همچون کرامت انسانی و اخلاق به وقوع خواهد پیوست.

*چرا پرداختن به خدمت و فداکاری برای مردم و کار و تلاش مخلصانه اکنون برای جامعه ضرورت دارد؟
در ابتدا ذکر این نکته لازم است که خدمتگزاری تمام فعالیت های مثبت و مفید انسان ها را در زمینه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و معنوی شامل می شود. اما خدمتگزاری غیر از انجام وظیفه است. به این معنا کسی که مسؤولیتی بر دوش دارد، خدمتگزار نیست گر چه نتیجه تلاش او در راستای خدمت به خلق قرار می گیرد. خدمتگزار، واژه ای است که با چگونگی عمل و نیت فرد ارتباط دارد.

البته اگر شخصی در انجام وظیفه اش کوتاهی نکرد و آن را به بهترین« زمانی که برخی از مسئولان کشور پس از جنگ تحمیلی به دنبال دنیا سوق یافتند و عملاً به بسیاری از ارزش ها و آرمان ها پشت کردند، چطور از جوان انتظار باقی ماندن بر ارزش ها می رود. »

وجه انجام داد و علاوه، هم و غم خویش را در رفع نارسایی های زندگی مردم قرار داد و تابع یکسری مقررات خشک و دست و پاگیر اداری نبود، نام خدمتگزار بر او زیبنده و شایسته خواهد بود و از آنجایی که مملکت ما در حال توسعه بوده و همه شهرها و روستاها باید به طور متوازن و متعادل از دستاوردهای طرح های توسعه برخوردار شوند، تحقق این مهم در سایه تلاش دایمی مسئولان میسر است. خصوصاً اینکه خدمت بی منت به مردم از توصیه ها و سفارش پیامبران و امامان معصوم است و طبق روایات موجود اگر عبادت 10 جز باشد 9 جز آن خدمت به مردم بوده و یک جز سایر اعمال عبادی از قبیل حج، نماز، روزه و ... می‌باشد که این نشانگر جایگاه رفیع خدمت صادقانه و بی منت به مردم است.

نکته اساسی اینکه گمان برخی از مسئولان این است که خدمت به مردم و کمک به آنان، منحصر در حلّ مشکلات مادی و برطرف ساختن نیازهای مالی آن هاست، در حالی که چه بسا کمک به حل گرفتاری‏های روحی و نیازهای عاطفی، در تأمین سعادت واقعی و طراوت و شادابی زندگی آنان مؤثرتر است.

*جوانان برای دستیابی به هویت اسلامی باید چه توانایی‌ها و ویژگی‌هایی را در خود ایجاد کنند؟ دیگران باید در این راستا چه کنند؟
به نظر می رسد پیش از این که به پاسخ این سئوال بپردازم بد نیست بدانیم که دشمن تلاش دارد تا با تفکیک میان هویت اسلامی و هویت ملی در کشورهای مسلمان زمینه انشقاق در میان اقشار مختلف جامعه، خصوصاً جوانان و دانشجویان را فراهم آورند و از این رو می بایست تلاش شود تا با فراگیر کردن این مهم که هویت ملی ما در راستا و هم راستای با هویت اسلامی ماست و بسط این تفکر در سطوح مختلف جامعه، توطئه دشمن را خنثی کنیم.

از این رو معتقدم که می بایست با یادآوری دشمنی های گذشته دولت های زورگو و استعمارگر در حق ملت مسلمان ایران، تنفر جوانان را نسبت به غرب و آمریکا حاصل نمائیم و در کنار آن مبارزات صورت گرفته شده از سوی ملت ایران مکرراً و در قالب های جدید و جذاب ارائه شود تا با الگوسازی صحیح جوانان و نسل جدید انقلاب دچار خلاء« باید با یادآوری دشمنی های گذشته دولت های زورگو و استعمارگر در حق ملت مسلمان ایران، تنفر جوانان را نسبت به غرب و آمریکا حاصل کنیم و کنار آن مبارزات صورت گرفته ملت ایران مکرراً و در قالب های جدید و جذاب ارائه شود تا با الگوسازی صحیح، جوانان و نسل جدید انقلاب دچار خلاء الگو و مدل نشوند. »الگو و مدل نشوند.

*مراقبت از عدم انحراف در هدف‌ها، آرمان‌ها و موضع‌گیری‌ها و حفظ ارزش‌ها باید چگونه در نسل جوان نهادینه شود؟
ما نمی توانیم انتظار داشته باشیم نسلی که خودش در انقلاب حاضر بوده و روزهای مبارزه را با گوشت و استخوان خود درک کرده و به نوعی با امام(ره) هم نفس بوده است، امروز راهش را کج کند و آن وقت نسل سوم و چهارم انقلاب که نه در ایجاد انقلاب دخیل بوده، نه امام(ره) را درک کرده و نه دوران جنگ را حس کرده بر مبنا و اصول انقلاب حرکت کند.
ببینید بگذارید شفاف تر صحبت کنم و دچار شعار گویی نشوم، زمانی که برخی از مسئولان کشور پس از جنگ تحمیلی به دنبال دنیا سوق یافتند و عملاً به بسیاری از ارزش ها و آرمان ها پشت کردند، چطور از جوان انتظار باقی ماندن بر ارزش ها می رود.

ما باید در جهت اصلاح جامعه و حفظ و پویایی آرمان های انقلاب اسلامی بسیاری از مصلحت سنجی ها را کنار بگذاریم، جوان باید ببیند که کسانی که در عمل به آرمان ها پشت می کنند، از سوی مراجع ذیربط با آنها برخورد می شود و افراد شایسته در دستگاه های مختلف کشور تکریم می شوند، درست همان مدلی که امیرالمومنین (ع) در زمان رسیدن به خلافت به آن عمل کرد و کسی را به دلیل داشتن القاب گوناگون و سبقه انقلابی تکریم نکرد. بلکه ملاک حال افراد بود.

اما امروز در جامعه ما اینگونه رفتار نمی شود و تا زمانی که این مسئله اصلاح نشود نمی توان انتظار داشت که زمینه برای احیای ارزش ها و حفظ آنها به صورت فراگیر در جامعه جوان حاصل شود، البته این مسئله به صورت سیاه و سپید نیست چرا که همین امروز مگر نیستند جوانانی که با همه این مسائل لحظه ای از آرمان ها دست نمی کشند و بر سر اشاعه آن تلاش می کنند؟ اما در صورت اصلاح برخی موانع قطعاً این روند تسریع خواهد شد و بهتر جواب خواهد داد.

مسئله دیگر هم اینکه جوان باید با تمام وجودش درک کند و حس کند که میان او و دیگر جوانی که پدرش و یا نزدیکانش در حکومت مسئولیتی را بر عهده دارند هیچ تفاوتی نیست و زمینه رشد برای همه آنها به یک اندازه است؛ البته به این معنا نیست که الآن اینگونه نیست اما به دلیل بالا بودن انتظار ملت از نظام جمهوری اسلامی حتی نباید چند مورد انگشت شمار را هم در آن یافت که اینگونه باشد و در صورت مشاهده جوان باید برخورد با آن مسئول را ببیند تا بفهمد که نظام جمهوری اسلامی محکم بر سر آرمان هایش ایستاده و آن را فدای افراد هم نخواهد کرد.